Skąd pochodzi pizza? Historia pizzy

Pizza to jedno z najbardziej rozpoznawalnych dań na świecie, cieszące się ogromną popularnością w różnych współczesnych kulturach. Choć obecnie dostępna jest w wielu wariantach i smakach, jej historia sięga setek lat wstecz. W dalszej części wpisu przyjrzymy się, skąd pochodzi, kiedy i gdzie powstała pierwsza pizza oraz kto miał wpływ na jej obecną formę. Przybliżymy również, jak płaskie ciasto stało się symbolem kuchni włoskiej i jakie są jego korzenie kulturowe.

Nazwa i pochodzenie pizzy

Słowo „pizza” po raz pierwszy pojawiło się w dokumentach z 997 roku w miejscowości Gaeta we Włoszech. W umowie najmu użyto terminu „pizzas”, co sugeruje, że mogło odnosić się do rodzaju płaskiego chleba. Nazwa pizzy pochodzi prawdopodobnie od łacińskiego słowa „pinsa”, które oznacza „spłaszczony” lub „rozgnieciony” – nawiązując do charakterystycznego kształtu. Niektórzy badacze uważają, że ten wyraz mógł mieć korzenie w greckim „pitta” lub germańskim „bizzo” oznaczającym pojedynczego kęsa. 

Pizza - definicja

Choć nie ma pełnej zgodności co do miejsca, gdzie powstała pizza, większość historyków wskazuje Neapol jako kolebkę tego dania. Natomiast można dojść do porozumienia w kwestii, czym ona jest. Pełna definicja pizzy brzmi: „duży, płaski placek, zwykle drożdżowy, z różnymi dodatkami”. Jak można łatwo zauważyć, jest to pojęcie pozostawiające dużo pola do manewru w zakresie jej przyrządzania.

Z jakiego kraju pochodzi pizza?

Pochodzenie pizzy ma swoje korzenie w starożytności, a jej historia jest równie złożona, jak kompozycja składników, które mogą się na niej znaleźć. Wbrew pozorom odpowiedzieć gdzie powstała pizza nie jest łatwo. Jej protoplastów można doszukać się już w starożytnej Grecji, gdzie przygotowywano płaskie chleby zwane „plakous”. Aby urozmaicić ich smak, mieszkańcy dodawali do nich zioła, oliwki oraz ser. Rzymianie również mieli swoje placki, znane wówczas jako „picea”, które często były dodatkiem do głównych dań. Z biegiem czasu, w średniowiecznej Europie, jako podstawowe pożywienie na popularności zyskał chleb, a różne regiony zaczęły eksperymentować z dodatkami, które wzbogacały odczucia dla podniebienia. W XVI wieku do Europy zawitały pomidory z Ameryki Południowej, przewiezione statkami przez konkwistadorów. Dzisiaj są jednym z najczęściej spotykanych składników pizzy. Początkowo traktowano je z rezerwą, jako że uznawane były za trujące. Ostatecznie, z jakiego miasta pochodzi pizza? Dopiero w XVIII wieku w Neapolu ojcowie pizzaioli zaczęli dodawać pomidory do płaskich chlebów, tworząc danie, które stało się znane jako pierwsza pizza na świecie.

Kto wymyślił pizzę?

Wspomniane miasto jest często uważane za miejsce narodzin współczesnej pizzy.  W 1889 roku kucharz Raffaele Esposito przygotował pierwszą pizzę na cześć królowej Małgorzaty Sabaudzkiej. Użył w tym celu składników w kolorach włoskiej flagi: czerwonych pomidorów, białej mozzarelli i zielonej bazylii. Tym sposobem zaczęto pisać historię powstania pizzy. Margherita stała się symbolem włoskiej kuchni, a jej sukces przyczynił się do popularyzacji potrawy w całych Włoszech i poza ich granicami. Dzięki niej, nazwa „pizza” zaczęła być kojarzona nie tylko z prostym daniem, ale także z wysoką jakością składników i kuchnią regionalną. W XX wieku zaczęła zdobywać popularność na całym świecie, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie powstały pizze w stylu nowojorskim i chicagowskim. Dziś Margherita pozostaje jednym z najważniejszych symboli kuchni włoskiej, a jej historia jest często przytaczana jako dowód na to, jak lokalne tradycje kulinarne mogą zdobyć światową sławę.

Co to jest pizza?

Dzisiaj te potrawy są serwowane w niezliczonej liczbie wariantów z oryginalnymi i niekonwencjonalnymi dodatkami. Więc właściwie co to jest pizza? To danie składające się z cienkiego ciasta, na którym umieszczanych jest kilka składników. Włosi postrzegają ją jako prostą i świeżą kompozycję. Główne różnice między włoskimi a zagranicznymi odmianami to grubość ciasta oraz rodzaj składników. Włoską pizzę charakteryzuje cienkie i elastyczne ciasto, podczas gdy wiele zagranicznych wariantów jest grubszych i ma obfite dodatki. Co więcej, we Włoszech nie dodaje się owoców ani sosów do tego jedzenia. Zamiast tego podaje się karafkę z oliwą, która wzmacnia walory smakowe.

Jak powstaje pizza?

Jak powstaje pizza? Proces jej przygotowania zaczyna się od wyrobienia ciasta, zazwyczaj składającego się z mąki typu 00, wody, drożdży, soli oraz oliwy. Ważne jest odpowiednie wyrabianie, aby masa była elastyczna, ale jednocześnie lekka. Następnie rozciąga się ją ręcznie do uzyskania cienkiego, równomiernego placka. W Neapolu, gdzie narodziła się współczesna wersja, podstawą jest sos pomidorowy, mozzarella, bazylia i oliwa z oliwek. Całość piecze się w piecu opalanym drewnem w bardzo wysokiej temperaturze, uzyskując chrupiącą konsystencję. Pieczenie trwa zaledwie kilka minut, przez co składniki zachowują świeżość. W różnych regionach Włoch występują odmienne warianty – neapolitańska wyróżnia się miękkim, lekko wilgotnym środkiem, natomiast w Rzymie popularna jest wersja z cienkim spodem. Bez względu na styl, liczy się gotowa pizza, to jak powstaje, prostota i bogactwo składników oraz szacunek do tradycji.

Pizza, choć swoje korzenie ma w starożytności, stała się nieodłącznym elementem współczesnej kuchni. Historia pizzy włoskiej to fascynująca opowieść, w której tradycyjne receptury przekształcały się pod wpływem różnych kultur i regionów. Kiedy powstała pierwsza pizza, nikt nie mógł przewidzieć, że stanie się ona globalnym fenomenem. Współczesna wersja, zróżnicowana pod względem grubości ciasta i dodatków, jest serwowana niemal wszędzie – od ulic Neapolu, po restauracje w Nowym Jorku.

Warto podkreślić, że to, kto wynalazł pizzę, wciąż pozostaje kwestią sporną. Choć najczęściej uznaje się Neapol jako miejsce narodzin, to wpływy z innych regionów również przyczyniły się do jej ewolucji. Dzisiaj pizza jest serwowana na tysiące sposobów, ale jej esencja: prostota i świeżość – pozostaje niezmienna.